ملاسما نوعی اختلال رنگدانه پوستی رایج است که در آن لکه‌هایی به رنگ قهوه‌ای مایل به قرمز یا آبی– خاکستری، در صورت ظاهر می‌شود. گاهی اوقات این لکه ها قرمز یا ملتهب می شوند. از آنجاییکه ملاسما لک عمقی است، درمان ملاسما (لک بارداری) معمولا سخت و پیجیده است. خوشبختانه تکنولوژی های جدید، ترکیبات و محصولات جدیدی به عرصه درمان قدم نهادند که درمان ملاسما را دست یافتنی کرده است. در این مطلب به بررسی همه جانبه ملاسما میپردازیم . عوامل ایجاد ملاسما، انواع ملاسما، روش های تشخیص آن و در نهایت راههای درمان آن را مطرح میکنیم.

ملاسما چیست؟ در چه مناطقی از پوست و در چه افرادی ظاهر می شود؟

ملاسما لک های عمقی پوستی هستند که معمولا روی گونه‌ها، پشت لب، پیشانی و چانه‌ی زنان ۲۰ تا ۵۰ ساله (در سنین باروری) بصورت متقارن دیده می‌شوند. ملاسما در زنان باردار، به‌ویژه زنان نژاد لاتین و آسیایی، زنان دارای پوست سبزه و تیره‌تر مانند نژادهای اسپانیایی، آسیایی و خاورمیانه شایع‌تر است. از این رو گاهی به آن لک بارداری نیز می گویند.  این اختلال در مردان نادر است. اما برخی از مردان نیز گاهی دچار ملاسما می شوند. برطبق آمار منتشر شده از سوی آکادمی پوست آمریکا، تنها ۱۰ درصد از کل موارد ملاسما در مردان رخ داده و ۹۰ درصد باقیمانده مربوط به زنانی است که دارای رنگ پوست تیره بوده یا باردار هستند.

بطور کلی مناطق بروز ملاسما به شرح زیر است:

• پیشانی
• گونه ها
• لب بالایی
• بر روی تیغه بینی

البته ملاسما ممکن است بر روی نواحی دیگر بدن نیز به وجود بیاید، بویژه قسمت هایی که در طول روز در معرض نور خورشید قرار می گیرند:

• ساعد
• گردن
• شانه

لک ملاسما بصورت متفارن بر روی گونه

روشهای تشخیص ملاسما

در مورد اغلب بیماران، پزشکان پوست می‌توانند تنها با نگاه کردن به پوست آنها، وجود ملاسما را تشخیص دهند. ملاسما به راحتی با نشانه‌های ظاهری مانند لک‌های قهوه‌ای بهم پیوسته و متقارن روی صورت تشخیص داده می‌شود. ممکن است پزشک پوست برای آنکه به طور دقیق بداند که ملاسما تا چه عمقی از پوست نفوذ کرده است، پوست شما را در زیر نور وسیله‌ای به نام لامپ وود مشاهده کند، اما ضروری نیست.

تشخیص لک ملاسما در زیر نور لامپ وود

انواع ملاسما کدامند؟

برای این که به دنبال درمان ملاسما بروید باید نوع آن را بشناسید تا در درمان ملاسما موفق باشید و به نتیجه مطلوبی برسید. ملاسما از نظر الگوی رنگدانه به چهار دسته تقسیم می‌شود:

• اپیدرمال
• درمال یا عمقی
• مختلط (ترکیبی از نوع درمال و اپیدرمال)
• نوع چهارم که هنوز نامی برای آن درنظر گرفته نشده است و در افراد با پوست بسیار تیره مشاهده شده است.

• مشخصات ملاسمای اپیدرمال

ملاسمای اپیدرمی دارای رنگ قهوه ای تیره، حاشیه ای کاملا مشخص است، که در زیر لامپ وود واضح تر به نظر می رسد و معمولا به خوبی به روش درمان پاسخ می دهد.

• مشخصات ملاسمای درمال

ملاسمای پوستی دارای رنگ قهوه ای روشن یا مایل به آبی می باشد که حاشیه ای تار دارد و در زیر لامپ وود سیاه دیده می شود. این نوع ملاسما درمان سختی دارد و گاهی از اوقات درمان کامل نم یوشد و فقط کمی کمرنگ می شود.

• مشخصات ملاسمای مختلط

ملاسمای مختلط که متداول ترین نوع ملاسما پوستی می باشد، هم لکه های مایل به آبی و هم قهوه ای دارد، که در مقابل نور سیاه لامپ وود مخلوطی از این دو را نشان می دهد و تا حدودی به درمان ملاسما پاسخ می دهد.

دلایل ایجاد ملاسما کدامند؟

ملاسما از یک سو با عوامل خارجی نظیر قرارگرفتن در برابر نور خورشید و مصرف داروهای هورمونی، به‌ویژه قرص‌های پیشگیری از بارداری، ارتباط داشته باشد و از سوی دیگر، تحت تأثیر عوامل داخلی مانند تغییرات هورمونی در دوران بارداری ایجاد شود. شواهد نشان داده است که اکثر افرادی که به ملاسما مبتلا می شوند، روزانه یا به تناوب درمعرض نور خورشید قرار دارند و محافظت کافی از اشعه خورشید ندارند.

ملاسما دو علت اصلی دارد که یکی از شایع ترین علل آن تابش، اعم از اشعه ماورا بنفش، نور مرئی یا نور مادون قرمز (گرما)، و نوع دوم آن هورمون ها می باشد. اشعه ماوراء بنفش و مادون قرمز از خورشید در تشدید شدن ملاسما نقش اساسی دارند.

سایر علل احتمالی ملاسما عبارتند از:

• تغییر در سطح هورمون ها  در بارداری یا استفاده از قرص های جلوگیری از بارداری
• محصولات آرایشی و بهداشتی یا سایر محصولات مراقبت از پوست که ممکن است ایجاد حساسیت کنند
• داروهای فتوتوکسیک (داروهایی که پوست را در معرض آسیب نور، مانند داروهای ضد تشنج قرار می دهند.
• قرارگیری در معرض نور خورشید بدون محافظت کافی از آفتاب
• سابقه خانوادگی (ژنتیک)
• فشار
• داروهای ضد تشنج
• رنگ پوست تیره (افراد با رنگ پوست تیره بیشتر مستعد ملاسما می باشند)

در حقیقت ملاسما به علت تولید بیش از حد ملانین، ایجاد می‌شود. ملانین رنگ‌دانه‌ای است که رنگ پوست، چشم و مو ناشی از آن است و اگر بیش از حد تولید شود باعث تغییر رنگ پوست می‌شود به همین خاطر افرادی که دارای رنگ پوست تیره هستند، ملانین زیادی تولید می‌کنند و برعکس افرادی که دارای چهره روشن‌تر هستند ملانین کمتری دارند.

در سه ماه سوم بارداری هورمون های استروژن، پروژسترون و هورمون تحریک کننده ملانوسیت (MSH) بیشتری ترشح شده و همین می تواند باعث بروز لکه های پوستی در دوران بارداری یا همان Chloasma شود. علاوه بر این مطالعات نشان داده است که زنان یائسه ای که از شیوه درمانی هورمون پروژسترون استفاده می کنند، احتمال ابتلای ملاسما بر روی پوست آن ها تا حد قابل توجهی افزایش می یابد.

همچنین ممکن است یک مولفه ژنتیکی باعث بروز بیماری شده باشد. زیرا افرادی که نزدیکان شان حداقل یک بار دچار ملاسمای پوستی شده اند، احتمال بروز لکه های ملاسما در آن ها بسیار بیشتر از دیگران است.

با این‌ حال، مهم‌ترین عامل شناخته‌شده‌ی ملاسما، قرارگرفتن در معرض نور خورشید است. مطالعات بالینی نشان داده‌اند که افراد معمولاً در ماه‌های تابستان که نور خورشید شدیدتر است، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.

مطالعات نشان داده‌اند زنانی که پس از یائسگی، تحت درمان جایگزینی هورمون، هورمون پروژسترون دریافت می‌کنند، بیشتر از زنانی که هورمون استروژن دریافت می‌کنند، در معرض ابتلا به ملاسما قرار می‌گیرند. علاوه ‌برآن، محصولات یا درمان‌هایی که پوست را تحریک می‌کنند، ممکن است با افزایش تولید ملانین، ایجاد علائم ملاسما را تسریع کنند.

روش‌های درمان ملاسما

درمان ملاسما با روشهای مختلفی انجام می شود که میزان پاسخ دهی به آن، به نوع ملاسما (درمال یا اپیدرمال) و شرایط پوستی فرد بستگی دارد. در اینجا انواع روشهای درمان ملاسما بیان می شود. گاهی پزشک ترکیبی از چند روش را برای درمان ملاسما درنظر میگیرد تا نتیجه بهتری بدست آید.

• هیدروکینون موضعی

هیدروکینون یک ترکیب ضدلک موضعی است که درصد های کمتر از 2% بدون نسخه پزشک تجویز می شود. این داروی ضدلک قوی، در درصدهای بیشتر از 4 درصد، یک ترکیب بسیار موثر در درمان لک محسوب می شود که می بایسا ختما توسط پزشک تجویز گردد. استفاده از هیدروکینون محدودیتهایی دارد که پزشم برای تجویز این دارو تصمیم گیرنده است. استفاده از درصدهای غیر مجاز و بدون نظارت پزشک، عوارض جبران ناپذیری برای پوست بجا میگذارد.

هیدروکینون میتواند بهمراه لایه بردار (با روش مصرف صحیح) یا بدون لایه بردار برای درمان ملاسما استفاده شود. محافظت از آفتاب در درمان ملاسما با هیدروکینون بسیار اهمیت دارد.

• 

  لایه برداری با محصولات هومکر

  لایه برداری شیمیایی

لایه بردارهای شیمیایی در دو نوع دارویی و غیردارویی در درمان لک استفاده می شود. معمولا استفاده از یک لایه بردار در کنار یک ترکیب ضدلک قوی در درمان ملاسمای اپیدرمال یا مختلط می تواند تاثیرات درمانی مناسبی داشته باشد.

لایه بردارهای کورتیکو استروئید و ترتینوئین ها مانند آداپالن و دیفرین در گروه لایه بردارهای دارویی قرار میگیرند که تنها می بایست توسط پزشک تجویز شود. مصرف صحیح لایه بردارها در پیشگیری از ایجاد واکنش های پوستی بسیار اهمیت دارد. لایه بردارهای دارویی در کنار یک ترکیب ضدلک قوی تحت نظر پزشک میتواند به درمان ملاسما پاسخ مناسبی دهد.

لایه بردارهای AHA با PH بیشتر از 3.5  و درصدهای کمتر از 25 درصد جزو لایه بردارهای هوم کر محسوب می شوند که بدون تجویز پزشک از داروخانه ها قابل تهیه است. لایه بردارهای غیردارویی در کنار کرم ضدلک هیدروکینونی otc میتواند بدون تجویز پزشک (اما با روش مصرف صحیح) در درمان ملاسمای اپیدرمال موصر باشد. اما کمک زیادی به درمان لک ملاسمای درمال نمیکند.

• سیستامین در درمان ملاسما (ضدلک قوی سیسپرسا)

سیستامین یکی از ترکیبات ضدلک قوی در درمان لک است که از شیر مادر گرفته شده است. مطالعات اثرات مثبتی برای استفاده از محصول حاوی 5 درصد سیستامین را در درمان لک های ملاسمای درمال نشان داده است. در کرم ضدلک سیسپرسا 5 درصد سیستامین در کنار کمپلکس ضدلک (نیاسینامید، ویتامین سی و آربوتین) وجود دارد. به دلیل قوی بودن اثرات سیستامین در درمان لک در محصول سیسپرسا،  استفاده از لایه بردارها همزمان با مصرف سیسپرسا توصیه نمی شود.

کرم ضدلک قوی سیسپرسا حاوی سیستامین

کرم سیسپرسا یکی از محصولات حاوی سیستامین است که موارد زیر برای استفاده از آن توصیه می شود:

• در کنار مصرف سیسپرسا از محصول حاوی ویتامین سی متناسب با نوع پوست استفاده شود.
• در روتین روزانه حتما از مرطوب کننده متناسب نوع پوست استفاده شود تا پوست دهیدراته نباشد. پوست دهیدراته به درمان لک پاسخ مناسبی نمیدهد.
• مصرف صحیح و به مقدار کافی ضدآفتاب در دوره درمان ملاسما با سیسپرسا از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
• بعد از دوره مصرف 16 هفته ای درمان با سیسپرسا، برای پیشگیری از عود مجدد لک ها، به مدت 1 سال از ضدلک سیسپرسا هفته ای 2 شب استفاده شود.
  

  در لینک زیر درباره درمان لک با سیسپرسا (کرم ضدلک قوی) توضیحات کاملی اراده شده است. پیشنهاد میکنیم حتما مطالعه بفرمایید:

• ۳۰ نکته مهم که درباره کرم سیسپرسا باید بدانید!

• 

  نتایج اثربخشی سیسپرسا در تست های کلینیکال

  اقدامات کلینیکال در درمان ملاسما

استفاده از لیزهای کیوسوئیچ و RF فرکشنال میتواند به درمان ملاسما کمک کند. لازم به ذکر است اقدامات تهاجمی درمان لک مانند استفاده از لیزرها فقط باید توسط پزشک انجام شود. استفاده از محصولات هوم کر مناسب غیرهیدروکینونی بصورت منظم در دوره درمان کلینیکال لک، اثرات مناسب تر و سریعتری بر روی درمان لک ملاسما میگذارد.

• اقدامات مراقبت حرفه ای توسط بیوتی تراپیست

اقداماتی مانند لایه برداری شیمیایی قوی (اسیدتراپی) توسط بیوتی تراپیست با درصدهای گلایکولیک اسید 30 تا 50 درصد در کنار هوم کر مناسب غیرهیدروکینونی از جمله اقدامات مناسب برای درمان لک ملاسما می باشد. در مراکز زیبایی اقداماتی مانند پلاژن تراپی و نوردرمانی نیز برای درمان لک ملاسما استفاده می شود که به تنهایی برای یک درمان اثربخش برای ملاسما کافی نیست.

لایه برداری شیمیایی قوی توسط بیوتی تراپیست